การตรวจอสบคุณภาพน้ำเป็นสิ่งสำคัญอย่างมากแม้กระทั่งน้ำในย่อเลี้ยงปลา หากน้ำไม่มีคุณภาพมีสิ่งเจือปนหรือไม่สะอาด อาจทำให้ปลาของคุณเน่าตายทั้งบ่อ ซึ่งไม่มีใครอยากให้เกิดเรื่องแบบนี้ขึ้นแน่ๆ โดยเฉพาะคนทำธุรกิจเพาะพันธุ์ปลาขาย ถ้าไม่ตรวจสอบคุณภาพน้ำ มีโอกาสขาดทุนสูง เงินที่คุณลงทุนซื้อพันธุ์ปลาสวยๆ มาปล่อยเพาะเลี้ยงอาจหายวับไปกับตา คำถามคือแล้วเราจะรู้ได้อย่างไรว่าน้ำในบ่อปลามีคุณภาพดี เหมาะสมต่อการนำปลามาปล่อยหรือไม่
การตรวจคุณภาพน้ำถือได้ว่าเป็นหัวใจสำคัญของการจัดการคุณภาพน้ำทำให้สามารถดูแลสุขภาพปลาในขณะเลี้ยงได้อย่างมีประสิทธิภาพ ปัจจุบันมีวิธีการตรวจคุณภาพน้ำ หลายวิธี สำหรับค่าใช้จ่ายนั้นก็แตกต่างกันออกไปขั้นอยู่กับวิธีการ เทคนิค หรือเทคโนโลยีที่ใช้ในการทดสอบ โดยทั่วไปแล้วแบ่งการตรวจคุณภาพน้ำได้ 2 แบบ ดังนี้
1.วัดค่าคุณภาพน้ำที่ต้องการตรวจสอบได้ที่แหล่งน้ำโดยตรง เช่น วัดค่าคุณภาพน้ำโดยใช้เครื่องมือวัดคุณภาพน้ำแบบพกพา ทำการจุ่มหัววัดลงไปในน้ำ และสามารถอ่านค่าหรืออ่านผลได้เลยทันที
2.วิธีที่สองคือการเก็บตัวอย่างในพาชนะตรวจริมบ่อหรือนำตัวอย่างน้ำเข้าส่งตรวจในห้องปฏิบัติการ สามารถแบ่งการตรวจคุณภาพน้ำออกเป็น 3 ด้าน ได้แก่
- ทางกายภาพ
คุณภาพน้ำทางกายภาพ เช่น กลิ่น สี อุณหภูมิ ความใส ความขุ่น สำหรับการตรวจสี นิยมใช้การสังเกต ให้สังเกตจากแหล่งน้ำได้เลยโดยตรงหรือตักตัวอย่างน้ำมาตรวจอย่างน้อย 2 ลิตร การวัดอุณหภูมิจะใช้เทอร์โมมิเตอร์และเครื่องวัดพกพา ในขณะที่ความขุ่นและความโปร่งใสของน้ำนิยมวัดที่แหล่งน้ำโดยตรงด้วยจานวัดความโปร่งใส
- ทางเคมี
คุณภาพทางเคมี เช่น ค่าความเป็นกรดและด่าง แอมโมเนีย ไนไตรท์ การรตรวจคุณภาพน้ำทางเคมีที่พบได้บ่อยเลยคือใช้ชุดทดสอบภาคสนาม Test Kit นอกจากนั้นยังสามารถส่งตัวอย่างน้ำมาตรวจที่ห้องปฏิบัติการได้ ส่วนค่าออกซิเจนละลายในน้ำอาจใช้ชุดทดสอบออกซิเจนละลายเครื่องวัดออกซิเจนในน้ำ หรือเก็บตัวอย่างส่งห้องปฏิบัติการได้เพื่อตรวจโดยวิธีการไตเตรท
- ชีวภาพ
คุณภาพทางชีวภาพ เช่น ปริมาณเชื้อแบคทีเรีย ซึ่งการตรวจคุณภาพน้ำทางชีวภาพต้องใช้ความรู้ ความสามารถทักษะเฉพาะด้านสูง โดยทั่วไปมักส่งตัวอย่างตรวจทางห้องแลปหรือห้องปฏิบัติการ การตรวจวัดค่าต่างๆ ต้องมีการจดบันทึกรายละเอียดไว้ เนื่องจากคุณภาพน้ำมีการเปลี่ยนแปลงในรอบวันหรืออาจเปลี่ยนแปลงตามฤดูกาลการ การจดบันทึกต้องลงรายละเอียดไว้ชัดเจน จากนั้นนำข้อมูลที่ได้ไปปรับปรุงคุณภาพน้ำ เฝ้าระวังคุณภาพน้ำที่อาจเปลี่ยนแปลงไปส่งผลต่อสุขภาพปลาในบ่อได้
ตรวจคุณภาพน้ำในบ่อปลา ถือเป็นวิธีการจัดการคุณภาพน้ำให้สะอาด เพื่อการปรับปรุงคุณภาพน้ำให้ได้มาตรฐาน ส่งผลดีต่อสุขภาพปลาในบ่อ รวมถึงการใช้น้ำสำหรับอุปโภค บริโภคด้วย